Uszkodzenia mrozowe

28 stycznia 2020

1135 Wyświetlenia

Wiosenne spadki temperatur w sadach jabłoniowych mogą wyrządzić wiele szkód. Uszkodzenia mrozowe powodowane przez późnowiosenne przymrozki najczęściej przyczyniają się do znacznych strat w wielkości plonu. Nierzadko straty te dochodzą nawet do 90%. Przymrozki mogą także pogorszyć jakość jabłek. Radzimy, jak chronić przed tym swój sad.

Drzewa owocowe największą odporność na mróz wykazują w stanie zimowego spoczynku. W okresie wiosennym, wraz z rozpoczęciem wegetacji rośliny rozpoczynają proces rozhartowywania. Wówczas są najbardziej narażone na niekorzystne działanie czynników atmosferycznych. Obniżeniu ulega m.in. odporność roślin na gwałtowne spadki temperatur. Coraz częściej wiosenne przymrozki pojawiają się po nagłym ociepleniu. Takie sytuacje mogą przyczyniać się do poważnych szkód w sadach jabłoniowych. Uszkodzenia mrozowe jabłoni najczęściej prowadzą do poważnych strat w plonie. Jednocześnie pogarszają jego jakość. W wielu przypadkach uszkodzone kwiaty i zawiązki owoców spadają z drzew zbyt wcześnie lub nie rozwijają się w sposób prawidłowy. Do objawów przechłodzenia widocznych na owocach zalicza się m.in.

mniejszą jędrność,
zmieniony kolor skórki,
miękki owoc,
liczne wady miąższu.

Wiosenne przymrozki powodują także brunatnienie liści oraz wierzchołków młodych pędów. Silne mrozy uszkadzają korę, tworząc rany stanowiące wrota do infekcji roślin przez choroby.

Wrażliwość jabłoni na przymrozki

Wiosenne przymrozki zbiegają się często z terminem kwitnienia jabłoni i innych drzew owocowych. Wytrzymałość roślin na przymrozki jest nie tylko cechą odmianową. Nie bez znaczenia jest też ogólna kondycja roślin.

Stopień odporności roślin zależy również od nawożenia i zdrowotności drzew. Rośliny przenawożone azotem lub w sadach i na plantacjach o zbyt długim okresie nawadniania rozpoczynają wegetację wcześniej. Tym samym w znacznym stopniu zagrożone są ryzykiem wczesnowiosennego uszkodzenia pąków przez przymrozki. Wielkość uszkodzeń zależy również od długości okresu utrzymywania się niskiej temperatury. Istotna jest także ochrona sadu przed chorobami i szkodnikami.

Uszkodzenia mrozowe jabłoni a straty w plonie

Przyjmuje się, że dla optymalnego plonowania jabłoni zapłodnionych powinno być co najmniej 10% kwiatów drzew ziarnkowych. Największą wrażliwość na spadki temperatur wykazują kwiatostany, które znajdują się w fazie od różowego pąka aż do końca fazy kwitnienia. W zależności od stadium rozwojowego, w jakim znajduje się kwiat, oraz od panujących warunków atmosferycznych (wilgotność, wiatr) mróz może spowodować uszkodzenia szyjki słupka oraz zalążni. Kiedy wewnątrz komórki wytworzy się lód, wówczas tkanki ulegają uszkodzeniom, a w wyniku zachodzących procesów utleniania dochodzi do ich brązowienia.

Już spadki temperatur od -2 do -4°C mogą powodować utratę od 10 do nawet 90% znajdujących się na drzewach kwiatów. Powstałe uszkodzenia mrozowe nierzadko mogą więc nawet całkowicie pozbawić sadowników plonów.

Jak można przewidzieć wystąpienie przymrozku?

Zapobieganie możliwości wystąpienia uszkodzeń mrozowych jabłek w dużym stopniu uzależnione jest od umiejętności przewidywania wystąpienia przymrozku i odpowiednio wczesnego podjęcia właściwych działań.

W sadach jabłoniowych przymrozki przewiduje się za pomocą metody punktu rosy. Punkt rosy to temperatura, w której ilość pary znajdującej się w powietrzu wystarcza do jego nasycenia.

Kiedy wieczorem niebo jest bezchmurne, a punkt rosy jest bliski zeru lub poniżej zera, wówczas nad ranem należy spodziewać się przymrozku. Temperatura punktu rosy może zostać wyznaczona przy pomocy termometrów suchego i zwilżonego, a także za pomocą tablic psychrometrycznych.

Pomocne może się też okazać śledzenie prognoz pogody. Na ich podstawie można przewidywać wystąpienie przymrozków, powstających w wyniku napływu mas zimnego powietrza nad duży obszar.

Sposoby zapobiegania uszkodzeniom mrozowym w sadach jabłoniowych

Istnieje kilka metod, które zapobiegają możliwości powstania uszkodzeń mrozowych w sadach jabłoniowych. Kilka z nich koncentruje się na samym doborze miejsca założenia sadu, a kolejne na agrotechnice.

Unikanie zakładania sadów jabłoniowych w obniżeniach terenu. Na takich obszarach bardzo często tworzą się zastoiska mrozowe.
Unikanie regionów, w których przymrozki zagrażają kwitnącym sadom każdego roku.
Sadzenie drzewek w miejscach osłoniętych od wiatru.
Dobór odmian jabłoni o późniejszym terminie kwitnienia.
Regulacja zachwaszczenia oraz częste i niskie koszenie murawy. To ważne, ponieważ ich obecność powoduje zwiększenie tempa wyparowywania ciepła z podłoża.
Ogrzewanie powietrza.
Zadymianie. Ta metoda sprawdza się szczególnie przy niewielkich spadkach temperatury oraz przy bezwietrznej aurze. Zadymianie najlepiej rozpocząć tuż po zachodzie słońca.

Lepiej zapobiegać niż leczyć

Uszkodzenia mrozowe jabłoni pojawiają się coraz częściej. Sprawdzonym i często praktykowanym sposobem, by im zapobiec, jest opryskiwanie kwitnących drzew owocowych. Stosuje się do tego preparaty, które okresowo zwiększają wytrzymałość organów generatywnych na mróz. Można również zainstalować urządzenia do deszczowania kwitnących sadów. Ważne jest, aby po wystąpieniu przymrozku wspomagać rośliny w walce ze stresem i zapewnić im optymalne nawożenia makro- oraz mikroelementowego.

Shigeki – profilaktyczny środek zwiększający odporność roślin sadowniczych na mróz

Spośród wielu środków zwiększających odporność roślin sadowniczych na uszkodzenia mrozowe na szczególną uwagę zasługuje biostymulator – Shigeki. Jego zadaniem jest m.in. zwiększenie odporności roślin na stresy abiotyczne, w tym na niskie temperatury. Shigeki zalecany jest do stosowania jeszcze przed wystąpieniem czynnika stresowego. Aby ograniczyć straty powodowane przez uszkodzenia mrozowe, w sadach jabłoniowych powinno się stosować preparat od okresu przed kwitnieniem do początku wybarwiania owoców.

W skład Shigeki wchodzi ekstrakt z alg morskich Ascophyllum nodosum oraz mikroelementy (bor, molibden, miedź, żelazo, mangan i cynk). Działanie preparatu polega na zwiększaniu odporności roślin na różne czynniki stresowe. Oprócz przymrozków i niskich temperatur zalicza się do nich m.in. wysokie temperatury, intensywne promieniowanie słoneczne, ograniczoną dostępność wody (susza) lub nadmiar wody (wymoknięcia), silne wiatry, grad, a także stres związany występowaniem chorób i szkodników oraz z wykonywaniem zabiegów ochrony roślin.

Shigeki wspiera roślinę w kluczowych etapach wzrostu i rozwoju, stymuluje również rozwój systemu korzeniowego, a tym samym lepsze pobieranie składników odżywczych. Biostymulator poprawia jakość, jak i wielkość plonu.